Τι είναι ο Αστιγματισμός;

Όπως τα περισσότερα ελαττώματα των φακών, έτσι και αυτό βασίζεται στη λανθασμένη εστίαση των ακτίνων φωτός πάνω στον σένσορα της μηχανής μας. Στη προκειμένη περίπτωση έχουμε τη λανθασμένη εστίαση των ακτίνων που εισέρχονται από το σαγιονιακό επίπεδο (Sagittal plane) με αυτών που εισέρχονται από το εφαπτομενικό επίπεδο (Tangential plane).

Το αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι η αποτύπωση των σημειακών πηγών φωτός σαν θολές ευθείες γραμμές (όπως π.χ. ένα αστέρι αντί να φαίνεται σαν ένας πολύ μικρός φωτεινός κύκλος να φαίνεται σαν μια μικρή λευκή γραμμή). Ο Αστιγματισμός και τα οπτικά ελαττώματά του εμφανίζονται μακριά από το κέντρο και περισσότερο προς τα πολύ άκρα του φακού μας. Στους καλούς σύγχρονους φακούς πλέον είναι από λιγοστός έως και (σχεδόν) ανύπαρκτος.

 

Στην παρακάτω εικόνα που είναι crop από το κάτω άκρο του κάδρου μου μπορείτε να δείτε τα αποτελέσματα του αστιγματισμού, βλέπετε κάποια αστέρια να έχουν καταγραφεί ως θολές ευθείες (το στρογγυλό κέντρο του αστεριού είναι από ένα άλλο φαινόμενο, το Spherical Aberration).

 

Ανάλογα το πόσο "προβληματικός" είναι ένας φακός, όσον αφορά το φαινόμενο του Αστιγματισμού, τόσο πιο έντονο θα είναι και το φαινόμενο. Ο συγκεκριμένος φακός που χρησιμοποίησα στην παραπάνω φωτογραφία είναι ο πιο "προβληματικός" φακός που έχω στην κατοχή μου όσον αφορά το εν λόγω φαινόμενο (Nikkor AF-S 50mm f/1.8G), παρόλα αυτά είναι αρκετά "light" το πρόβλημα μιας και υποφέρει σε αρκετά μικρό βαθμό.

Αν ψάξετε στο διαδίκτυο θα βρείτε αστροφωτογραφίες με χειρότερους φακούς, όπου το φαινόμενο είναι πολύ έντονο σε βαθμό που νομίζεις ότι έπιασε ο φωτογράφος αρκετά... πεφταστέρια στα άκρα του κάδρου.

 

Πώς μπορούμε να μειώσουμε ή και να "εξαλείψουμε" τα artifacts που προκαλεί ο αστιγματισμός στις αστροφωτογραφίες μας;

Αρχικά, να επισημάνουμε ότι ο Αστιγματισμός, όπως και αρκετά άλλα ελαττώματα των φακών (π.χ. το Chromatic Aberration, το Βινιετάρισμα (Vignetting) και το Comatic Aberration) περιορίζεται όσο κλείνουμε το διάφραγμα του φακού μας. Οπότε καλό θα ήταν να κλείναμε το διάφραγμα κατά 1 ή 2 στοπ σε σχέση με μέγιστο που διαθέτει ο φακός μας.

Η πλήρης διόρθωση έρχεται μόνο μέσω της κατάλληλης επεξεργασίας στο Photoshop ή άλλο πρόγραμμα επεξεργασίας φωτογραφιών (χειροκίνητη δουλειά δυστυχώς). Επί της ουσίας, με το Clone Stamp tool "διαγράφουμε" την ευθεία αφήνοντας μόνο το κυκλικό κέντρο τού κάθε αστεριού που επηρεάζεται από το φαινόμενο του Αστιγματισμού.